Yangın
Tam-Tüp Yangın ve Sınai Gaz Tüpleri Sanayi Ticaret Limited Şirketi
YANGIN TANIMI :
Yangın Mühendisliğinin klasik tanımı ile açıklandığında ; YANGIN, ortamda her zaman ve bir arada mevcut olan, “OKSİJEN“, “YANICI MADDE“ ve “ISI“ nın, kontrol dışında, birleşmesi ile, “ IŞIK “ ( Alev ) ve “ KUVVETLİ ISI “ nın açığa çıkmasıdır.
YANGININ, ilk aşamasında, KOKU, ikinci aşamasında, DUMAN, üçüncü aşamasında, ALEV görülür.
Bir cismin yanabilmesi için, cismin hareketinin, bulunduğu ortamın hareketinden, yüksek olması ve en az ortamda % 14 - % 18 oranında OKSİJEN bulunması gereklidir.
Normal şartlar altında, havada bulunan OKSİJEN oranı % 21’dir.
YANGIN SINIFLARI
Yangınlar, literatürde Yanacak Madde cinslerine göre, dört ana grup altında sınıflandırılmıştır.
“ A SINIFI “ Yangınlar: Organik kökenli ( Katı ) madde yangınları. Bu malzemeler genellikle karbon bileşikleri olan organik yapıda malzemelerdir ve yanmaları sonucunda karlaşma ve kül meydana gelir.
- Ahşap , Kömür, Kağıt , Ot, Selüloz
- Kauçuk, Tekstil Ürünleri, Plastik v.s.
A SINIFI Yangınlar, soğutucu etki yaratan maddeler ile müdahale edilmek sureti ile, soğutularak söndürülür.
“ B SINIFI “ Yangınlar: Sıvı yanıcı madde ( Akaryakıt ) yangınları.
Su ile karışanlar ile karışmayanlar olmak üzere iki sınıfa ayrılır.
- Benzin, Benzol, Mazot, Fuel-Oil, Madeni Yağlar,
- Vernik, Boya, Tiner, Alkol, Parafin, Aseton, Asfalt, Tutkal v.s.
B Sınıfı Yangınlar, yanan madde ile oksijen teması kesilerek ( Boğmak ) sureti ile söndürülür.
“ C SINIFI “ Yangınlar: Gaz halindeki yanıcı madde yangınları.
Yanıcı gaz ve basınç altında sıvılaştırılmış gaz haldeki maddelerin yangınlarıdır.
- Doğal ve Üretilmiş Gazlar, Metan, Hidrojen, Asetilen
- LPG, Propan Doğal Gaz
C Sınıfı Yangınlar, genel kural olarak, gaz yangınlarında, yangın kaynağı kesilerek ve soğutma işlemi yapılarak söndürülür.
“ D SINIFI “ Yangınlar: Hafif Metal Yangınları
- Titanyum, Magnezyum, Alüminyum,
- Uranyum, Fosfor, Sodyum
D Sınıf Yangınlar, özel amaçla üretilmiş D sınıfı Kuru Toz ile söndürülür.
Uygulamada, ender de olsa “ E SINIFI “ Yangınlar, adı altında sınıflandırılmış, Elektrik Yangınları tanımı ile karşılaşılmaktadır. Ancak, Dünya Yangın Literatüründe “ E SINIFI “ olarak tanımlanan bir yangın sınıfı yoktur.
Elektrik, bir yangın türü değil, yangın nedenidir.
YANGIN SINIFLARINA GÖRE, YANMA KARAKTERİSTİKLERİ
A SINIFI Yangınlar, Gri – Kahverengi DUMAN,
Sarı – Kırmızı ALEV açığa çıkaran
AĞIR DUMAN görüntülü yangınlardır.
( Örnek : Ahşap Yangınları )
B SINIFI Yangınlar, Siyah DUMAN,
Sarı – Beyaz ALEV açığa çıkaran
AĞIR ALEV görüntülü yangınlardır.
( Örnek : Benzin Yangınları )
C SINIFI Yangınlar, DUMAN ‘sız,
Sarı – Beyaz ALEV açığa çıkaran
ve ANİ ALEV PARLAMASI görüntülü yangınlardır.
( Örnek : LPG Yangınları )
DUMAN ve ALEV verileri ile, yanan madde hakkında ve yangının ısısı hakkında fikir sahibi olunabilir.
ÖRNEK : ALEV, hafif kırmızısımsı bir renk ise, yangın henüz başlangıç safhasında olup yaklaşık ısı 500 °C derecedir.
ALEV, beyaz - kırmızı, bir renk görünümünde ise, çok az kırmızı, daha çok beyaza dönük bir renk ise, yangının ısısı yaklaşık
1.500 °C derecedir.
YANGIN SÖNDÜRME PRENSİPLERİ
Yangın söndürmede temel prensip, yangının klasik tanımı yapılırken, belirtilen ve yanma şartı için geçerli olan üç unsurdan birinin ( Isı veya Oksijenin veya Yanan Maddenin herhangi birisinin ) ortadan kaldırılması yada Yanan Madde ile havadaki Oksijen arasındaki kimyasal zincir reaksiyonunun kırılması gerekir.
Bu tanımlama ile, yangın söndürme prensipleri 4 grupta incelenir.
1- SOĞUTARAK SÖNDÜRME ( Isının Düşürülmesi ) : Yanma esnasında, yanan maddenin ısısı azaltılır ve yanma derecesinin altına düşürülürse yanma durur. Soğutarak söndürme iki şekilde uygulanır ;
- SU İLE SOĞUTARAK SÖNDÜRME
- YANAN MADDEYİ DAĞITARAK SÖNDÜRME
- Burada amaç, yangın nedeni olan yüksek ısıyı bölmek ve ısıyı düşürmektir.
- Su ile soğutarak söndürmenin temeli, yanan maddenin soğutulmasına ve açığa çıkan yanıcı buhar ve gazların azaltılması ve durdurulmasına dayanır.
- Su ile soğutarak söndürme işleminde, özellikle geniş açılı sprey şeklinde püskürtme nozulları kullanılır ve bu püskürtme nozulları vasıtası ile, su buharı oluşturulur ve kısmen boğma etkisi meydana gelir.
- Soğutma yolu ile söndürmede kullanılan maddelerin, söndürmedeki etkinliği, bu maddelerin, özgül ısıları, gizli buharlaşma ısıları ve kaynama noktalarına bağlıdır.
- Suyun, spesifik ısısı ve buharlaşma gizli ısısı yüksek olduğu için, iyi ve etkili söndürme özelliği gösterir.
- Bunun yanında Karbondioksit Gazı, Halojenlendirilmiş Hidrokarbonlu söndürme gazları, Köpük konsantrasyonları, söndürmede soğutma etkisi gösterirler.
2- HAVADAKİ OKSİJEN İLE İRTİBATI KESEREK SÖNDÜRME : Havadaki oksijen ile irtibatı keserek söndürme iki şekilde uygulanabilir ;
ÖRTME : Katı maddeler ( halı, kilim, battaniye, kum, toprak, v.s. ) kullanılarak veya kimyasal bileşikler ( Köpük konsantrasyonları veya Kuru Kimyevi Tozlar ) kullanılarak, Yanan Maddenin, Oksijen ile teması kesilir.
BOĞMA : Bu yöntem, özellikle kapalı veya kolaylıkla kapalı hale getirilebilecek yerlerdeki yangınlarda kullanılır. Hava sirkülasyonuna yol açabilecek bütün açıklıklar kapatılır ve Oksijen yenilenememe nedeni ile yangın kendiliğinden söner.
3- YANICI MADDEYİ ORTADAN KALDIRARAK SÖNDÜRME : Yanıcı maddeyi ortadan kaldırmak sureti ile söndürmede, ya bizzat yanıcı madde ortadan kaldırılır yada madde ısıdan korunur veya ayrılır.
4- KİMYASAL REAKSİYONUN KIRILMASI İLE SÖNDÜRME : Yanma Bölgesi içerisinde, ortamda mevcut oksijen konsantrasyonunu bozmak üzere, yanma bölgesine bir takım kimyasal maddeler ( Karbondioksit, Nitrojen veya Halon Alternatifi Gazlar ) boşaltmak veya Yanma bölgesinde bu nev-i, kimyasal gazları patlatmak sureti ile havanın içerisinde bulunan Oksijen ile Yanan Madde arasındaki kimyasal zincir reaksiyonu bozularak yangın söndürülebilinir.