Yangın
Tam-Tüp Yangın ve Sınai Gaz Tüpleri Sanayi Ticaret Limited Şirketi



YANGIN TANIMI :

Yangın Mühendisliğinin klasik tanımı ile açıklandığında ; YANGIN, ortamda her zaman ve bir arada mevcut olan, “OKSİJEN“, “YANICI MADDE“ ve “ISI“ nın, kontrol dışında, birleşmesi ile, “ IŞIK “ ( Alev ) ve “ KUVVETLİ ISI “ nın açığa çıkmasıdır.

Diğer bir tanımlama ile ;
· Yanıcı Madde ile Yakıcı Madde ( Oksijen ) ve tutuşma ısısının bir arada olması ile oluşan kimyasal olaya YANMA denir.
· Yanıcı Madde, Oksijen ve Isı ( KLASİK YANGIN ÜÇGENİ ) unsurlarının, kontrol dışında bir araya gelerek, kimyasal zincirleme tepkime ile birleşmesi sonucunda meydana gelen olayın gözle görülebilen kısmına ALEV, ( ALEVLİ YANMA - AKTİF YANMA ) denir.
· Aktif yanma ile, kontrol dışına çıkan ALEV’in, Yaşam ve Çevreye verdiği zarara YANGIN denir.
· Yeterli OKSİJEN olmayan ortamlarda meydana gelen YANMA olayına “ EKSİK YANMA ” denir.

YANGININ, ilk aşamasında, KOKU, ikinci aşamasında, DUMAN, üçüncü aşamasında, ALEV görülür.
Bir cismin yanabilmesi için, cismin hareketinin, bulunduğu ortamın hareketinden, yüksek olması ve en az ortamda % 14 - % 18 oranında OKSİJEN bulunması gereklidir.
Normal şartlar altında, havada bulunan OKSİJEN oranı % 21’dir.

YANGIN SINIFLARI
Yangınlar, literatürde Yanacak Madde cinslerine göre, dört ana grup altında sınıflandırılmıştır.

“ A SINIFI “ Yangınlar: Organik kökenli ( Katı ) madde yangınları. Bu malzemeler genellikle karbon bileşikleri olan organik yapıda malzemelerdir ve yanmaları sonucunda karlaşma ve kül meydana gelir. - Ahşap , Kömür, Kağıt , Ot, Selüloz - Kauçuk, Tekstil Ürünleri, Plastik v.s.
A SINIFI Yangınlar, soğutucu etki yaratan maddeler ile müdahale edilmek sureti ile, soğutularak söndürülür.

“ B SINIFI “ Yangınlar: Sıvı yanıcı madde ( Akaryakıt ) yangınları. Su ile karışanlar ile karışmayanlar olmak üzere iki sınıfa ayrılır. - Benzin, Benzol, Mazot, Fuel-Oil, Madeni Yağlar, - Vernik, Boya, Tiner, Alkol, Parafin, Aseton, Asfalt, Tutkal v.s.
B Sınıfı Yangınlar, yanan madde ile oksijen teması kesilerek ( Boğmak ) sureti ile söndürülür.

“ C SINIFI “ Yangınlar: Gaz halindeki yanıcı madde yangınları.
Yanıcı gaz ve basınç altında sıvılaştırılmış gaz haldeki maddelerin yangınlarıdır. - Doğal ve Üretilmiş Gazlar, Metan, Hidrojen, Asetilen - LPG, Propan Doğal Gaz
C Sınıfı Yangınlar, genel kural olarak, gaz yangınlarında, yangın kaynağı kesilerek ve soğutma işlemi yapılarak söndürülür.

“ D SINIFI “ Yangınlar: Hafif Metal Yangınları
- Titanyum, Magnezyum, Alüminyum, - Uranyum, Fosfor, Sodyum
D Sınıf Yangınlar, özel amaçla üretilmiş D sınıfı Kuru Toz ile söndürülür.

Uygulamada, ender de olsa “ E SINIFI “ Yangınlar, adı altında sınıflandırılmış, Elektrik Yangınları tanımı ile karşılaşılmaktadır. Ancak, Dünya Yangın Literatüründe “ E SINIFI “ olarak tanımlanan bir yangın sınıfı yoktur. Elektrik, bir yangın türü değil, yangın nedenidir.

YANGIN SINIFLARINA GÖRE, YANMA KARAKTERİSTİKLERİ
A SINIFI Yangınlar, Gri – Kahverengi DUMAN, Sarı – Kırmızı ALEV açığa çıkaran AĞIR DUMAN görüntülü yangınlardır. ( Örnek : Ahşap Yangınları )

B SINIFI Yangınlar, Siyah DUMAN, Sarı – Beyaz ALEV açığa çıkaran AĞIR ALEV görüntülü yangınlardır. ( Örnek : Benzin Yangınları )

C SINIFI Yangınlar, DUMAN ‘sız, Sarı – Beyaz ALEV açığa çıkaran ve ANİ ALEV PARLAMASI görüntülü yangınlardır. ( Örnek : LPG Yangınları )

DUMAN ve ALEV verileri ile, yanan madde hakkında ve yangının ısısı hakkında fikir sahibi olunabilir. ÖRNEK : ALEV, hafif kırmızısımsı bir renk ise, yangın henüz başlangıç safhasında olup yaklaşık ısı 500 °C derecedir. ALEV, beyaz - kırmızı, bir renk görünümünde ise, çok az kırmızı, daha çok beyaza dönük bir renk ise, yangının ısısı yaklaşık 1.500 °C derecedir.

YANGIN SÖNDÜRME PRENSİPLERİ
Yangın söndürmede temel prensip, yangının klasik tanımı yapılırken, belirtilen ve yanma şartı için geçerli olan üç unsurdan birinin ( Isı veya Oksijenin veya Yanan Maddenin herhangi birisinin ) ortadan kaldırılması yada Yanan Madde ile havadaki Oksijen arasındaki kimyasal zincir reaksiyonunun kırılması gerekir. Bu tanımlama ile, yangın söndürme prensipleri 4 grupta incelenir.

1- SOĞUTARAK SÖNDÜRME ( Isının Düşürülmesi ) : Yanma esnasında, yanan maddenin ısısı azaltılır ve yanma derecesinin altına düşürülürse yanma durur. Soğutarak söndürme iki şekilde uygulanır ;
- SU İLE SOĞUTARAK SÖNDÜRME
- YANAN MADDEYİ DAĞITARAK SÖNDÜRME
- Burada amaç, yangın nedeni olan yüksek ısıyı bölmek ve ısıyı düşürmektir.
- Su ile soğutarak söndürmenin temeli, yanan maddenin soğutulmasına ve açığa çıkan yanıcı buhar ve gazların azaltılması ve durdurulmasına dayanır.
- Su ile soğutarak söndürme işleminde, özellikle geniş açılı sprey şeklinde püskürtme nozulları kullanılır ve bu püskürtme nozulları vasıtası ile, su buharı oluşturulur ve kısmen boğma etkisi meydana gelir.
- Soğutma yolu ile söndürmede kullanılan maddelerin, söndürmedeki etkinliği, bu maddelerin, özgül ısıları, gizli buharlaşma ısıları ve kaynama noktalarına bağlıdır.
- Suyun, spesifik ısısı ve buharlaşma gizli ısısı yüksek olduğu için, iyi ve etkili söndürme özelliği gösterir.
- Bunun yanında Karbondioksit Gazı, Halojenlendirilmiş Hidrokarbonlu söndürme gazları, Köpük konsantrasyonları, söndürmede soğutma etkisi gösterirler.

2- HAVADAKİ OKSİJEN İLE İRTİBATI KESEREK SÖNDÜRME : Havadaki oksijen ile irtibatı keserek söndürme iki şekilde uygulanabilir ;
ÖRTME : Katı maddeler ( halı, kilim, battaniye, kum, toprak, v.s. ) kullanılarak veya kimyasal bileşikler ( Köpük konsantrasyonları veya Kuru Kimyevi Tozlar ) kullanılarak, Yanan Maddenin, Oksijen ile teması kesilir.
BOĞMA : Bu yöntem, özellikle kapalı veya kolaylıkla kapalı hale getirilebilecek yerlerdeki yangınlarda kullanılır. Hava sirkülasyonuna yol açabilecek bütün açıklıklar kapatılır ve Oksijen yenilenememe nedeni ile yangın kendiliğinden söner.

3- YANICI MADDEYİ ORTADAN KALDIRARAK SÖNDÜRME : Yanıcı maddeyi ortadan kaldırmak sureti ile söndürmede, ya bizzat yanıcı madde ortadan kaldırılır yada madde ısıdan korunur veya ayrılır.

4- KİMYASAL REAKSİYONUN KIRILMASI İLE SÖNDÜRME : Yanma Bölgesi içerisinde, ortamda mevcut oksijen konsantrasyonunu bozmak üzere, yanma bölgesine bir takım kimyasal maddeler ( Karbondioksit, Nitrojen veya Halon Alternatifi Gazlar ) boşaltmak veya Yanma bölgesinde bu nev-i, kimyasal gazları patlatmak sureti ile havanın içerisinde bulunan Oksijen ile Yanan Madde arasındaki kimyasal zincir reaksiyonu bozularak yangın söndürülebilinir.